Cegielnia w Głuchowie

Mało kto dzisiaj zdaje sobie sprawę, że przed laty w Głuchowie prężnie działała cegielnia, o sporych jak na tamte czasy mocach przerobowych sięgających nawet kilku milionów sztuk cegieł rocznie!

W całą sprawę zamieszana była postać Augusta Petera. Był on piątym w kolejności urodzonym dzieckiem (z ośmiorga dzieci) swoich rodziców pochodzących z Lippe. W 1887 roku ożenił się. Jego pierwszą małżonką była Henriette Nolte, a drugą Karoline Plaß. W tym samym roku, w którym wziął ślub, kupił za pośrednictwem pruskiej Komisji Kolonizacyjnej w Poznaniu gospodarstwo o powierzchni 34 ha w Zalesiu Wielkim. Poczynił w nim nawet pewne inwestycje budując stajnie oraz własne domostwo. Istniał jednak dość poważny mankament – jego ziemia znajdowała się z dala od centrum wsi i szkoły. Po upływie niespełna dekady, w 1896 roku postanowił sprzedać majątek (z uwagi na niekorzystne położenie) i nabył inne gospodarstwo o tej samej wielkości w leżącym kilka kilometrów od Zalesia Głuchowie[1]. Do ziemi przypisana była już owczarnia oraz duża stodoła z wydzielonymi innymi pomieszczeniami gospodarczymi. Szybko zabrał się do modernizacji. Owczarnię przekształcił w 7-pokojowe mieszkanie i wydzielił z niej stajnię.

Zanim August Peter trafił do tej części Wielkopolski, doświadczenie zawodowe zdobywał pracując w cegielni w Hanowerze, co z pewnością skłoniło go do otwarcia własnego biznesu. W 1905 roku rozpoczął produkcję cegieł wypalanych z gliny w Głuchowie. Wpierw, produkcja opierała się wyłącznie na pracy ręcznej, następnie wytwarzał je za pomocą konnej prasy i wypalał w piecu komorowym. Interes kwitł nadzwyczajnie, ponieważ już w 1906 roku rozpoczął budowę cegielni napędzanej siłą pary oraz z nowoczesnym piecem pierścieniowym (tzw. piec Hoffmanna). Moc przerobowa zakładu sięgała rocznie 2-2,5 mln sztuk cegieł! Inwestycje i modernizacje trwały nieprzerwanie do 1914 roku, a zakład zatrudniał kilkudziesięciu mieszkańców Głuchowa. August Peter rozbudowywał także swój prywatny dom i gospodarstwo. W 1912 roku przebudował budynek mieszkalny i zaadaptował strych, dzięki czemu uzyskał dodatkowych 11 pokoi. W 1913 roku wartość jego domu oszacowano na zawrotną jak na tamte czasy kwotę 192 000 marek[2].

Dobrze prosperujący biznes gwałtownie zahamował po wybuchu I wojny światowej, a produkcję cegieł w dużej mierze wstrzymano. W 1920 roku, już po odzyskaniu przez Polskę niepodległości postanowił wrócić z rodziną do Niemiec. Pomimo technicznych i finansowych trudności w jakie popadł, polska administracja próbowała nakłonić go do wznowienia produkcji. Przywiedziony do ostateczności, zdecydował się na desperacki ruch jakim była sprzedaż całego swojego majątku za kwotę raptem 7000 dolarów, co stanowiło ułamek wartości mienia. Rodzina pozostawiła wszytko w Głuchowie: meble oraz inne gospodarcze sprzęty. Za pieniądze uzyskane ze sprzedaży nabyli zaniedbane gospodarstwo w Koninie Żagańskim. W 1924 roku sprzedał je tutejszemu właścicielowi ziemskiemu, a sam zakupił 160-morgowe gospodarstwo rolne w Siecieborzycach niedaleko Szprotawy. Była to zła inwestycja. Na niej też z czasem zbankrutował. Ostatecznie majątek wyprzedał, a sam w 1936 roku zmarł z powodu udaru mózgu.

Na początku lat 30-tych XX wieku cegielnia spłonęła, a przez pewien czas prowadził ją polski właściciel Aleksander Grzebuliński z Głuchowa. Po 1939 roku, kiedy Niemcy ponownie objęli władze, komin, który pozostał po pożarze wysadzono, co było dużym wydarzeniem dla mieszkańców Głuchowa. Gliniarnia, z której czerpano materiał na cegły, została w okresie okupacji przekształcona w odkryte kąpielisko istniejące do dzisiaj. W XXI wieku, nikt już z dna „kąpielki” w Głuchowie nie wydobywa gliny, za to wędkarze wyławiają co roślejsze ryby.

Oprac. Damian Płowy