Przejdź do głównej treści Przejdź do wyszukiwarki
Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy w Pogorzeli

Pogorzela w archiwum w Moskwie

Utworzono dnia 07.12.2020

Tak! To nie żart! Materiały na temat historii naszego miasta znajdują się także w Moskwie. Mowa tutaj o Centralnym Archiwum Ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej (ros. Центральный архив Министерства обороны Российской Федерации). Cóż ciekawego skrywają tamtejsze dokumenty? Okazuję się, że znajdują się tam dzienniki bojowe sowieckich jednostek, które w 1945 roku wkraczały do Pogorzeli i maszerowały przez naszą gminę. Okazuję się, że w Pogorzeli ulokowany był nawet sztab sowieckiej 149. Dywizji Piechoty. Ponadto, zachowały się informacje o wypadkach zaszłych w Pogorzeli w dniach 26-27 stycznia 1945 roku oraz niezwykle precyzyjne i dokładne mapy bojowe poszczególnych jednostek maszerujących wówczas przez nasz region. Poniżej zamieszczamy fragmenty map oraz krótki usystematyzowany opis wydarzeń z tego okresu (jest to fragment przygotowywanej publikacji książkowej pt.: "Pogorzela 26-27 stycznia 1945")

 

Styczeń 1945 roku (fragment)

 

W ślad za posuwającymi się w szybkim tempie sowieckimi jednostkami pancernymi, podążała piechota, która nie nadążała za szybkością natarcia wojsk pancernych. Na tym terenie operowała sowiecka 149. Dywizja Strzelecka pod dowództwem generała-majora Andrieja A. Orłowa (1903-1981), będąca częścią 120. Korpusu Strzeleckiego[1]. W skład tej dywizji wchodziły: 479., 568. i 744. Pułki Strzeleckie, 314. i 426. Pułki Artylerii oraz batalion przeciwpancerny, batalion artylerii przeciwlotniczej, batalion zwiadu, batalion saperów oraz inne służby pomocnicze.

Piechota zmierzająca do Pogorzeli, szła od strony Krotoszyna, przez Lutogniew i Kuklinów. Pod Kuklinowem 27 stycznia 1945 roku o godzinie 17.00, 479. Pułk Strzelecki zwarł się z Niemcami[2]. Dalej przez Kromolice i do Wziąchowa maszerował sowiecki 568. Pułk Strzelecki. Między Wziąchowem a Małgowem oczyszczał okolicę z luźnych, mniejszych grup żołnierzy niemieckich. Przez Głuchów i Głuchówek do Pogorzeli wkroczył 744. Pułk Strzelecki[3]. Szedł ulicą Krotoszyńską do Rynku, następnie przez ulicę Gostyńską podążał w kierunku Elżbietkowa. Jak pokazuje mapa zamieszczona w dzienniku bojowym 149. Dywizji Strzeleckiej (uwzględniając ówczesną zabudowę), na wysokości dzisiejszych domów mieszkalnych państwa Pazołów oraz po przeciwnej stronie ulicy przy Agroturystyce u „Zosi”, doszło do oddania strzałów w kierunku porzuconych w dniach poprzednich wozów i pojazdów, prawdopodobnie niszcząc to co tam stało.

Dziennik bojowy tej dywizji nie wspomina o walkach, dlatego należy założyć, że Rosjanie ruszyli w kierunku stojących tam pojazdów[4]. Być może dzień wcześniej sowieckie jednostki pancerne unieruchomiły lub ostrzelały jakiś uchodzący przed nimi pojazd z kilkoma zabłąkanymi Niemcami, zostawiając „oczyszczenie” tego obszaru kroczącej za nią piechotą. Co warte podkreślenia, kilka lat temu, podczas prac remontowych i porządkowych wokół Agroturystyki u „Zosi” natrafiono (według relacji) na metalowe pozostałości, które kształtem i wyglądem przypominały gąsienicę lub pochodzące z innego rodzaju większego pojazdu. Według informacji do dzisiaj mostku wjazdowym ma tkwić głęboko wbita w ziemie duża blacha, mając być pozostałością po wypadkach ze stycznia 1945 roku.

 

Oprac. Damian Płowy

 

[1] W dzienniku bojowym sowieckiego 120. Korpusu Strzeleckiego nie natrafiono na wzmianki na temat przebiegu wydarzeń z końca stycznia w Pogorzeli. Opis walk z końca stycznia i początku lutego znajduję się od strony 50 dziennika, zob.: Отчетный материал по работе войсковой разведки 120 ск. Описывает период с 01.06.1944 по 31.05.1945 г., Центральный архив Министерства обороны Российской Федерации, Ф. 1012, Оп. 0000001, Д. 0226 (Лист начала документа в деле: 88), s. 50-58.

[2] Wydarzenia ustalono na podstawie sowieckiej mapy taktyczniej, zamieszczonej w dzienniku bojowym 149. Dywizji Strzeleckiej, zob.: Журнал боевых действий 149 сд. Описывает период с 01.01.1945 по 31.01.1945 г., ЦАМО, Ф. 969, Оп. 1, Д. 123 (Лист начала документа в деле: 1), s. 27.

[3] Formowanie pułku rozpoczęło się pod koniec 1941 roku. Jego trzon tworzyli poborowi z Riazanu, Tuli i Moskwy. W lutym 1942 roku został wysłany na front w okolice Kaługi. Do połowy kolejnego roku służył w obwodzie tulskim. Wziął udział w bitwie pod Kurskie oraz w walkach o Orłem i Dmitrowskiem. Następnie uczestniczyła w ofensywie na Ukrainie pod Czernihowem i nad Prypecią. Na przełomie 1934 i 1944 roku pułk walczył pod Żytomierzem i Berdychowem. Druga połowa 1944 roku upłynęła na walkach w operacji lwowsko-sandomierskiej. Ostatni rok wojny pułk rozpoczął od wkroczenia na teren południowej Wielkopolski, by następnie zakończyć wojnę w operacji berlińskiej i praskiej; zob. http://www.pobeda1945.su/division/4531 [dostęp: 13.04.2020 r.].

[4] Zob. Журнал боевых действий 149 сд. Описывает период с 01.01.1945 по 31.01.1945 г., ЦАМО, Ф. 969, Оп. 1, Д. 123 (Лист начала документа в деле: 1), s. 25-26.

 

Mapy działań bojowych armii sowieckiej w Pogorzeli w styczniu 1945 roku (fragmenty)

Utworzono dnia 07.12.2020, 15:06

Kalendarium

Lista wydarzeń w miesiącu Marzec 2024 Brak wydarzeń w tym miesiącu.

Nasza Biblioteka

Biblioteka Narodowa

NPRCz

Instytut Książki

MKiDz

Centrum Archiwistyki Społecznej

ACADEMICA